Kimseye Etmem Şikayet

Sanırım derin acıyı hiç çekmedim, evet hayat başlı başına biteviye bir ıstırap olabilir ama bunun da dereceleri var. Schopenhauer gibi düşünürsek karamsar tavırla ıstırap biz insanlar için müspettir ,(Mutluluğu ve iyiliği ise menfi görür.) fakat her ne olursa olsun her şey de olduğu gibi ıstırabında farklı evreleri var. Hissedilen pek anlatılamayan hissi evreler.

Bugün youtube’ta Ahmet Özhan videolarını şöyle bir gezinirken ne zamandır dinlemediğim Kimseye Etmem Şikâyet adlı esere rast geldim. Videoyu paylaşan kişi iyi etmiş ve videonun altına parçayla ilgili birçok bilgiyi de eklemiş.  Kemani Serkis Efendi’nin bestelediğini öğrendim, vakti zamanının entelektüel bestekârlarından biri imiş. Fakat bu kadar karamsar bir eseri bestelemesi ve güfte verebilmesi için ona bu yaşanmışlığı veren hangi olay bir türlü bulamadım internette. Sözleri ve bestesi o kadar acı verici ve size öyle bir işliyor ki, bir yaşanmışlığı kesin olmalı.

Kimseye etmem şikâyet
Ağlarım ben hâlime
Titrerim mücrim gibi
Baktıkça istikbâlime

Perde-i zulmet(karanlığın perdesi) çekilmiş
Korkarım ikbâlime
Titrerim mücrim(suçlu) gibi
Baktıkça istikbâlime

Tadımlık Avrupa Siyasi Tarihi (19.yy)

Napoleon Bonaparte (1769-1821)

Siyasi tarihe dönüp baktığımızda hiçbir zaman tek bir devletin uzun süre egemen güç olamadığını görürüz. Egemen güç olan devletin karşında biten ittifaklar sanki bir kanunmuş gibi her daim ortaya çıkar. Meydana gelen bu ittifaklar ise bir rezistans işlevi görerek egemen gücü yıpratır ve göreceli de olsa zaman içinde dengeler.

Fransız İhtilalı ile “merhaba” diyen 19 yüzyıl her anlamda modern dünya devletlerini şekillendirdi. Fransa ‘da devrim sonrası toy cumhuriyet anarşi dönemi yaşadı. Giyotinlerde dün can alanlar, yarın can verdiler. Direktuar yönetimini darbeyle alaşağı eden Napolyon ise imparatorlunu ilan ederek monarşiyi geri getirdi. Fransa’nın I.Cumhuriyet dönemi bu nedenle hiç ama hiç verimli işlemedi, fakat kokusu tüm Avrupa’yı sardı, Napolyon “fetihleriyle” yemeğin kendisini kapı kapı dolaştırdı ve böylelikle dolaylı ya da dolaysız olarak liberal hareketleri ve milliyetçiliği tüm Avrupa’ya tanıttı. (İmparatorluğunu ilan etmiş olmasına rağmen) Napolyon Prusya-İngiltere-Avusturya ve Rusya’nın neredeyse 20 sene boyunca meydana getirdiği koalisyonlarla (6 tane) mücadele etti. Avusturya’yı dize getirdiği zamanlar, Prusya’yı gerilettiği başarılı yıllar oldu ve Fransa’yı öyle bir ihtiras ve özgüvenle arkasından sürükledi ki, Moskova’ya kadar ilerleyebildi. Napolyon kesinlikle iyi bir diplomat değildi, çözümü her zaman savaşta arıyordu, onun bu tavrı takınmasında diğer Avrupa ülkelerinin pişmekte olan aşa su katma niyetlerinin rolü vardı, ama Napolyon yalnızdı ve bu yalnızlık onun sonunu hazırladı. 

Metternich (1773-1859)        

Napolyon’un Elbe’ye tatile çıkması ve 1815 Viyana kongresiyle muhafazakâr ve mutlakıyetçi Metternich’in eseri olan ”Metternich Müdahale Sistemi” dönemi başlamış oldu. Metternich Avusturya İmparatorluğunun başbakanıydı ve uzun süre 1848 ihtilallarına kadar da görevde kalmış başarılı bir dış politikacaydı. Gerek Germen Konfederasyonu ve İtalya’nın birleşmemesi için yaptığı hamlelerdeki başarısı, gerekse hürriyetçilik akımlarının tüm Avrupa’da dizginlemesi için oluşturduğu dörtlü ittifak göz önüne alınırsa siyasal başarısını daha iyi anlamış oluruz. Metternich’i bir supaba benzetsek yanlış olmaz. 1830 ihtilallarının Belçika ve Fransa hariç başarısız olması yine onun müdahale sisteminin eseridir. Metternich’in bu politikasının sonunu hazırlayan gelişme ise milliyetçi nitelikteki 1848 ihtilallarıdır. Metternich 1848 ihtilalının rüzgârının çok kuvvetli olacağının farkındaydı, 1847 Ekiminde Viyana’daki Prusya elçisine “Ben eski bir doktorum. Geçici hastalıklarla, öldürücü hastalıkları birbirinden ayırmasını bilirim. Fakat bu sefer, bu sonuncu hastalıkla karşı karşıyayız.” Diyerek aslında geleceği öngörmüştü ve haklıydı. Sonunda Avusturya’da meydana gelen 1848 ihtilalınında koltuğunu bırakarak İngiltere’ye gitti.

Metternich sonrası 1848’de bastırılmış gibi gözüken milli birlik hareketleri 1870-1871 senelerinde Fransa-Avusturya ile savaşların ertesinde (Almanya üç gücün karşısına çıktı sırasıyla Danimarka, Avusturya ve Fransa, İtalya ise III.Napolyon'un (Cavour'u ve daha doğrusu Piyomenteyi desteklemek için)  Avusturya ile savaşı ertesinde birleşme yolunda birkaç bölge -ki onlarda Venedik ve Roma- hariç çok büyük adımlar attı.) 2 önemli gücün doğmasına kapı araladı; Alman İmparatorluğu ve İtalya. Bu milli birliklerden önce Avrupa Rusya’yı Kırım Harbiyle dizginlemiş ve Louis Philippe döneminde başlayan İngiltere-Fransa yakınlaşması Mısır üzerindeki çıkar münasebetleri dolayısıyla yine bozulmuştu.Bu ilişkilerin bozulmasının ana nedeniyse uzak-doğudaki çıkar çatışmalarıydı. Bir de 1882 senesinde İngiltere'nin Mısır'ı himaye altına alması bu ilişkilerin daha da yıpranmasını yol açtı. Fransa-İngiltere arasındaki ilişkilerin onarılması 20.yüzyıla kalacak bir olaydır.   

Otto von Bismarck (1815-1898)

1875 senesine gelindiğinde ise 1871'deki büyük galibiyetin itici gücüyle ve Bismarck’ın tek kelimeyle diplomasi sanatıyla inşa ettiği Alman üstünlük döneminin başladığına şahit oluruz. Fransa’yı milli birlik öncesinde Sedan’da mağlup eden Bismarck 1872’de milli birliğin teşkil edilmesinden bir yıl sonra Rusya-Avusturya ile oluşturduğu birinci üç imparatorlar ligi bu dönemin ilk önemli adımı, deyim yerindeyse giriş biletidir. Bu siyasi üstünlük dönemi 1894 Rus-Fransız İttifakına kadar sürecek, bu ikili ittifak Avrupa dengesini yeniden tahsis edecektir. Bu arada Britanya İmparatorluğunun Hindistan'da ve güney-doğu Asya'daki tartışmasız üstünlüğü  ve Rusya’yı Orta Asya’da dizginlemesi ile kıtada o kadar baskın olmasa da dünyanın geri kalan herhangi bir bölgesinde süper güç olduğunu da akıldan çıkarmamak gerekir. Nitekim 20. Yüzyıla girilirken Rusya ile kurduğu ittifaklar ile Avrupa’da da egemen güç Britanya olacaktır. Birinci Dünya Savaşından sonra bunu daha da pekiştiren galip İngiltere bu üstünlüğü Hitler iktidarına kadar sürdürecek, 2. Dünya Savaşından sonra ise yükselen iki kutup olan ABD ile Sovyet Rusya’nın gerisinde yerini alacaktır.

Yeni Bir Dönem İçin Irak ya da Irak İçin Yeni Bir Dönem

“Son ABD askerleri de Irak'tan ayrıldı.”

Bu başlık bugün Irak’tan ayrılan Amerikan ordusu ve Amerika’nın Irak bilançosu üzerine BBC Türkçede yayınlanan bir habere ait. Her ne olursa olsun mutluluk verici bir çekilme ve 8 yıllık bir işgal dönemini de nihayetine erdirdi.

Ramzi Haidar—AFP/Getty Images

Hatırlıyorum 2003 senesinin martında doğum günüme birkaç gün kala, evimde televizyonun karşısında izlemiştim haberleri. Gökyüzünü aydınlatan mermiler, yanan binalar bana bir film karesini anımsatmıştı. Tüm bunlar olurken, bize okullarda kardeşlik, barış ve insanlık dersleri verilirken 12 yaşında saf zihniyetle, her şeyden bir haber, daha yeni yeni çizgi film döneminden sıyrılmaya başlamış bir çocuktum ve Irak savaşı bizim için dünyanın anlattıkları gibi bir yer olmadığının ilk gözle görülür siyasi ispatıydı.

İnanıyorum benim yaşıtlarım için Irak’a müdahale ya da işgal her ne derseniz deyin kanıksanılmış bir olaydı. Irakta patlama olduğuysa bu normaldi, orada insanlar “ölebilirdi.” ABD ile “komşu” olduğumuz bu sekiz senede Irak komşumuz olmasına rağmen bana ve yaşıtlarıma çok uzaktı. Çünkü biz İstanbul’un çarpık binalarının ve dünyadan izole yaşantısının içerisinde Irak’ın adını sadece kan ve savaş ile duyuyorduk, bu sürekli olduğu içinde algılarımız buna alışıyor ve artık hissedilmiyordu.

Az önceki paragrafta görülen geçmiş zaman takısını kullanmamın sebebi artık her şey değiştiği için değil, değişmesini umduğum için kullandığım bir kipti. Yeni yıla girmeye az bir zaman kala, istikrarsızlığın kanıksandığı ve “kader” kabul edildiği, televizyonlarda ellerinde M-16’lı ABD askerlerinin New York’taki bir polis gibi dolaştığı ve bunu hak gördüğü, eğreti ya da uydurulmuş demokrasi ile baş başa bırakılan Irak’ın artık rahata, sükûta ermesini istiyorum. Tamam, Irak zengin, görece üstün  refaha  sahip bir  ülke olmasın ama sükût olsun. Umarım ABD’nin kaçmasından sonra yeni bir işgal ortamını yaratacak sivri liderler başa gelmez. Yeni Saddamlara ihtiyacı yok Irak’ın, Batı ile oynamayı bilen ve bunu İran’ı da unutmadan yapabilen, mezhep çatışmalarını alevlendirmeyecek zeki bir lider lazım sadece. Böyle biri çıkar mı bilemem ama Irak için her ne olursa olsun yeni bir dönem başlıyor ve umarım bu yeni dönem yeni bir savaşa gebe olmaz. 

Neo-kullar ve Türkiye Medyasının Demokrasi Anlayışsızlığı

Demokrasi bize eğreti geldi, Avrupa’nın her bölgesinde toplumlar hürriyetçilik için ayaklanırken Osmanlı’da tebaa sessizdi. Kimse sesini yükseltmedi, milliyetçi nitelikteki Yunan, Sırp ayaklanmalarını ve bağımsızlıklarını saymazsak Türk ya da Müslüman kitlelerden en azından meşruti bir yönetim için talep bile görülmedi. Osmanlı devleti Avrupa’nın Hıristiyan cemaati üzerindeki etkisini kırmak ya da oynadığı diplomasi oyunlarını bozmamak, kuvvetlendirmek için Tanzimat ve Islahat fermanlarını ilan etmesi haricinde –ki bu tepeden bir “lütuf” nazarıyla gerçekleşti- kişisel hak ve özgürlüklerin nispeten genişletilmesi dışında da bir şey yapılmadı. (İttihat ve Terakki baskısıyla ilan edilen I ve II. Meşrutiyetleri saymazsak.)

Türk toplumu hiçbir süreçte Batı’da eğitim almış elit zümresi dışında demokrasi talebinde bulunmadı. Çünkü yüzyıllardır zihniyetlere sinmiş “kulluk” kabulüne sahipti. Kulluk sana bakana ve senden güçlü olana yapılan hizmetler bütünüdür. Her şeyi “kulluk yapılan” ,”kulluk yapana” lütfeder. O da isterse yapar,  istemezse yapmaz. İşte Osmanlı’da teokratik mutlakıyet bunu tebaasının genlerine öyle bir işledi ki, bugün bile bundan sıyrılamıyoruz.

Demokrasinin olmazsa olmazı olan özgür ve bağımsız medya bugün bile bunu açısını çekiyor. Türkiye Cumhuriyeti’nin tepeden devrim ile kurulmasının ertesinde güce tapınma medyamızda görülen en büyük kronik rahatsızlık. Medyanın güce değil, demokrasiye tapması beklenirken, Türkiye medyası kurulduğu günden bu yana güçlü olan erke taptı. 2000’li yıllara kadar bu odak askeriyeydi. Siyasi ve demokratik açıdan olgun bir pozisyona kavuşamayan Türkiye Cumhuriyeti için askeriye tek güçlü ve “hakiki” kurumdu. İstenirse cunta ile devrimler yapılabilir, istenirse Cumhurbaşkanları bile tehdit edilebilirdi. Güçlü olan askeriye olduğuna göre medya ona yarandı, yaltaklandı. Demokratik bilinci hiçbir zaman sindirememiş, Osmanlı’nın bıraktığı “kulluk” sendromununu üzerinden atamamış, Türkiye ya da Osmanlı’nın Anadolu’da kalmış tebaasının torunları alışık olduğu şeyi yaparak “lütuf” bekledi, demokrasiye darbeler meydana geldiğinde haklı görenler oldu, nitekim bunlar Türk Ordusunun görevi olarak görülmüştü ve onlar da lütfettiler. Ak Parti iktidarının askeriyeyi sindirerek “güçlü” bir iktidarı devreye sokmasından sonra bu sefer neo-kullar yeni güç odağına dönmeye başladılar.

Sivil iradenin kuvvetlenmesi çok önemlidir ve demokratik toplumlar Türkiye’deki gibi bir militarist zihniyette olmadıkları için muhalefet kanadı ile iktidar birlikte sivil iradeyi zinde tutarlar. Türkiye halen bu demokrasi dışı yapıyı savunan CHP ile sivil iktidarı vaat ederek  tek başına güç oluşturan bir yapının ortasında kalmış durumda ve medya buna yani güç pusulasının gösterdiği yöne göre tavrını takınıyor. Muhalefetin bu tutumu ve iktidarın gerçek bir sivil muhalefet bulunmaması dolayısıyla  gücü eline toplaması meydanın da gözünden kaçmıyor tabi. Özellikle bu sefer güçlenen sivil iradenin yasama ve yargı organlarına sızması medya pusulanın ibresinin yönünü kesinleştiriyor, medyacı kullar güce koşuyor.

Demokrasinin ancak sivil bir irade  ve kulluk sendromundan sıyrılma ile gerçekleşebileceği çok net. Türk insanın bu bilinci hazmetmesi ise daha kaç yıl alır bilemiyorum. Medyanın bile bu tutumu henüz alamadığını, bir kesimin umutla askeriyeye sarılması, diğer geniş kesiminse terazide ağırlık kazanmış olan iktidara yaranmaya çalışması gayet güzel gösteriyor. Türkiye Cumhuriyeti bu kulluk “bilinçsizliğini” yok etmek  için kendi içinde bir evrim geçirmezse de bir taraftan halk, diğer taraftan  medya  bunu sürdürecek ne yazık ki.  Demokrasi bir lütuf değil, yaşamak gibi doğal bir haktır düsturuna vakıf olabilecek miyiz acaba?

Gidiş-At

Ellerim Kirli David!

Avrupa’da ekonomik krizlerin faşist rejimler doğurabildiğine şahit olduk, ekonomisi rayında gittiği sürece de olmayacağını düşünerek avunduk, avunuyoruz. İspanya, İtalya, Yunanistan ve İrlanda’da mali krizin etkileri bugün iktidar değişikliklerine, görevden istifalara kapı araladı. Fransa’da ve Almanya’da da ırkçı ve aşırı muhafazakâr kesimin gittikçe güç kazanarak iktidarı aşındırmaya başladığının da farkındayız. Avrupa Birliği dağılmanın belirtilerini çoktan vermeye başladı, yükü sırtlayanların terlerini silerek haklı sitemleri ve İngiltere’nin her zaman ki “özel” konumu artık göze iyice batıyor. Güçlenen Rusya faktörünü de unutmamak lazım, Suriye konusundaki sert tavırlarını ve İsrail’i “uyaran” demeçlerle daha çok karşılaşır olduk. Son Rusya seçimleri üzerine Hilary Clinton’ın yaptığı yorumlar aslında bu gergin havanın bir sonucu. ABD, artık iyice güçlenen ve meşruiyet elde eden Putin iktidarını yıpratmanın yollarını arıyor. Rusya füze kalkanının İran ve kendisine yöneltilmiş olduğunun da ayrıdında. Türkiye ise bu gittikçe sertleşen iklimde ABD için önemli bir müttefik ve Suriye’nin arkasında ağabey olan İran ile örtülü bir çatışmanın içinde. Suriye ve Arap ülkeleri üzerindeki Türkiye baskısını ve nüfusunu ABD’nin bir “oyunu” olarak algılayan İran, Rusya gibi füze kalkanı projesinin tehdit ettiği başat ülke konumunda. İsrail-Türkiye çatışması ise NATO içerisinde geçmişte meydana gelen Türk-Yunan Kıbrıs sorununu hatırlatıyor. ABD iki önemli müttefikinin çatışmasını önlemek için enerji harcıyor ve zaman kaybediyor. İkili manevralarla sorunu gömme ya da unutturma peşinde. Gazze sorununa insani bir yaklaşım getiren Türkiye ise İsrail’in PKK ile olan ilişkisinin bilincinde ve gerginliği tırmandırmasının arka planında Gazze’den ziyade PKK desteği söz konusu.( Bu nedenle gerginliğin bilinçli olarak gündemde tutulduğu kanaatindeyim.) Açıkça dillendiremediğiniz temel büyük sorunun- bir anlamda- tavrını çok daha kolay açıklayabileceğiniz başka insani ve “köklü” bir soruna yansıtmak Türkiye’nin şu anda izlediği yöntem ve Türkiye bu bilinçle hareket ediyor.

Bakalım “başbakan zaman” ne söyleyecek.

Zihinsel Özgürlük

Kendimi en azından bir konuda eğitmenin verdiği kıvancı yaşıyorum. O da şu ki, okumadan değerlendirmemek ve görmeden yargıda bulunmamak.

Geçenlerde- kişinin adını vermeyeyim- tatlı bir sohbet ortamında arkadaşlaydık. Bu arkadaşım bir yazar hakkında konuşmaya başladı, ama o kadar kendinden emin ve inandırıcıydı ki, konuşmasını sonuna kadar dinledim, zannettiğim onun bu yazarın tüm kitaplarını okuduğu ve ondan çıkarımlarını sunduğuydu.  Bir zaman konuşması bitti ve ben ona lafın gelişi biraz da muhabbeti derinleştirmek için hangilerini okuduğunu sordum, . Aldığım yanıt ürperticiydi. “Hiçbirini”

Hiçbir kitabını okumadığı ve hiçbir fikrinin olmadığı bir yazar hakkında nasıl oluyordu da bu kadar atıp tutabiliyordu. İrkildim ve onun adına üzüldüm, çünkü çok büyük bir uçurumun eşiğindeydi.

Medya’yı takip etmeliyiz, fakat şunu da unutmamalıyız, medyada kanı oluşturan ve yargılayan yine insan, yani biz bir gazetede, televizyonda şu ya da bu köşe yazarının veya genel yayın yönetmeninin bize “sunduklarını” okuyoruz, izliyoruz. Her ne olursa olsun kalın ya da ince bir süzgeçten geçirilmiş şeyler bunlar. 

Sorgulama ve gerçekten inceleyerek sorgulama yeteneğinden mahrum kaldığımızda bunun sonuçları çok ağır olur. Toplumda ortak kanılar oluşur, oluşacaktır. Fakat eğer insan düşünebiliyorsa, kimi zaman bu sel karşısında durup, nereye gidiyoruz diye de sormalıdır. “Arap Baharı”nın yaşandığı geçen aylarda, genel kanının aksine bunun gerçekten bir bahar mı olduğunu sorabilen ya da kitabında Ermeni mevzusu hakkında bir şeyler söyleyen bir yazarın toplum tarafından yargılanıp “asıldığında” dur kardeşim bir okuyalım diyebilen insan gerçekten hürdür. Çünkü bedensel özgürlükten daha da önemli olan bir şey varsa o da zihinsel özgürlüktür.