Bir "Üniversite" Olarak Bilgi

Bilgi Üniversitesinin reklamı yapmıyorum zaten böyle bir amacımın olması da beklenemez. Sadece Türkiye’nin düşünsel anlamda en ileri liberal üniversitesinden bahsetmek niyetindeyim. Hazır LYS sınavlarına birkaç hafta kala bir üniversitede sadece kantine önem vermeyen adayların nazarını buraya çekmek derdindeyim.

 Üniversite her şeyin üzerinde bir kurumdur, böyle olması gerekir. O ne ait olduğu devletin ideolojisinin bir saç ayağa ne de oligarşik bir biçimde oluşturan hegemonik  fikirlerin ele geçirdiği bir kurum olmamalıdır. Üniversitenin dini yoktur, milliyeti yoktur, davası hiç yoktur. Öğretimini verdiği şeyden başka da bir yönlendirme yapamaz, onun duruşu sadece bilim lehinde olmak zorundadır. O bir fikir ülkesidir. Bu ülkenin salt hedefi bilimdir, bunun tartışmasıdır. Bu gerçek ne yazık ki Türkiye’de hala tam olarak kavranamadı. (İnkilap Tarihi derslerini anımsayalım.) Evren Darbesi ertesinde inşa edilen YÖK üniversitelerin zaten özerk olmayan kurumlarını iyice zincire vurdu. Kendi katı askeri ideolojisini üniversitelere bu kanal ile de uzun yıllar pompaladı. (Gündüz Vassaf iki üç ay evvel Bilgi’de verdiği konferansında o dönemlerde Türkçe yazmak zorunda bırakıldıklarını ve bazı akademisyenlerin arasında başka bir dilde yazmanın ayıplandığını anlatmıştı.) Lisenin serbest kıyafetle gidilen haline dönüştürülen üniversiteler o kadar derin bir yara aldı ki, günümüzde hala kan kaybediyor. Fakat Türkiye’de sayıları gittikçe artan vakıf üniversiteleri uzun vadede bu yaranın pansumanın da boş rolü almak için en uygun aday. Neden mi? Çünkü kurulan üniversiteler ilk olarak sürerliliğini öğrencisinin ödediği paradan alan bir mali güce sahip. (Zorla harç toplamıyor, istekli olarak verilen bir bedel üzerinden ve bunun oluşturduğu beklentilere göre bir muvazeneye sahip.) Bu da demek oluyor ki, devlet üniversitelerine göre özerk olma yolunda bir adım önde. Diğer bir noktaysa vakıf üniversitelerinin uluslar arası kuruluşlara ve kurumlarla daha çabuk entegre olabilmeleri. Bu da onlara resmi ideolojilerden sıyrılma ve devlet-üstü bir platforma oturmada çok büyük katkılar sağlıyor. Kabuğuna sinmiş devlet üniversiteleri yerine uluslar arası öğretim ve fikir ilişkilerinden korkmayan bir karakter alıyor bu sayede vakıf üniversiteleri.

Bilgi, bu avantajlarını çok iyi kullanan bir vakıf üniversitesi. Özerk olabildiği kadarıyla bunu tesis eden güçlü bir kurumsal altyapıya sahip. Üniversitesine kabul ettiği öğretimcilerin geniş portföyü (siyasi düşünce vb.) ve bunu bilinçli olarak inşa etmesi bu duruşu hem tamamlıyor hem de devamlılığının sağlanmasında elzem bir rol oynuyor. Düşünsel anlamda bu “bırakın konuşsunlar” liberal tavrı bugün Bilgi Üniversitesini Türkiye’nin en özerk üniversitelerinden biri yapıyor. Öğrenciyi eritmeden, sindirmeden bir özne olarak ona değer veren bir yaklaşımla kurumlarını bunun üzerinden idame ettiren Bilgi Üniversitesi, salt bu niteliğiyle bile Türkiye için çok büyük bir kazanımdır.